Estymacja prawdopodobieństwa niewykonania w wycenie zobowiązań
Problem wyceny zobowiązań, a zwłaszcza zobowiązań zagrożonych jest jednym z kluczowych elementów zarządzania ryzykiem kredytowym – zarówno w bankach jak i tradycyjnych przedsiębiorstwach handlowych. Ważną rolę w tym procesie jest wskazanie implikowanego prawdopodobieństwa niewykonania (niedotrzymania) zobowiązania (PD), które informuje o tym jakie jest ryzyko, że w określonym horyzoncie czasowym dłużnik nie będzie w stanie spłacić powstałej należności.
Klasycznym typem modeli wykorzystywanym w procesie estymacji wskaźnika PD są modele wskaźnikowe, a w szczególności modele wskaźnikowe Altmana, zwane również wskaźnikami-Z. Modele te wykorzystują dane o sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, biorąc pod uwagę szereg zmiennych opisujących płynność, rentowność, wspomaganie finansowe, wypłacalność oraz obrotowość w przedsiębiorstwie. Wykorzystując historyczne stopy niewypłacalności przedsiębiorstw oraz wspomniane wskaźniki finansowe przy pomocy metody wielokrotnej analizy dyskryminacyjnej, oszacowano współczynniki wskaźników-Z, oraz przedziały określające czy dla danej wartości wskaźnika podmiot jest zagrożony upadłością czy nie. Wskaźnik Z”, inaczej nazywany wskaźnikiem EM Altmana przyjmuje postać[1]:
gdzie:
- X1 – (aktywa obrotowe – zobowiązani krótkoterminowe)/aktywa razem,
- X2 – zyski zatrzymane/aktywa razem,
- X3 – EBIT/aktywa razem,
- X4 – kapitał własny/zobowiązania razem.
Wartość wskaźnika-Z większa od 5,5 świadczy o niskim poziomie zagrożenia upadłością, zaś poniżej 5,5 o wysokim ryzyku tegoż.
Posiadając informację o wartości wskaźnika-Z dla danego przedsiębiorstwa, można porównać ten poziom z ocenami ratingowymi obligacji oraz odpowiadającymi im poziomami niewykonania według metodologii BRE (Bond Rating Equivalent). Altman wskazał określone poziomy wskaźnika-Z w wersji dla rynków wschodzących oraz przedsiębiorstw nieprodukcyjnych, natomiast korzystając z raportów agencji ratingowych (np. Standard & Poor’s) możliwe jest określenie wartości poziomów niewypłacalności dla danego horyzontu czasowego, regionu i sektora działalności.
Ponadto, estymację PD metodą BRE można wesprzeć kalkulacją implikowanego prawdopodobieństwa niewykonania (niedotrzymania) wynikającego z sytuacji rynkowej emitowanych przez dane przedsiębiorstwo obligacji. Wskaźnik ten otrzymywany jest za pomocą wzoru[2]:
gdzie:
- Rf – stopa wolna od ryzyka,
- R – stopa dochodowości obligacji.
Bibliografia:
